ΠΩΣ ΔΙΩΧΝΩ ΜΙΑ ΜΟΝΙΜΗ ΦΟΒΙΑ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ.

«Δεν μπορείς ποτέ να καταργήσεις εντελώς έναν μαθημένο φόβο», είχε δηλώσει ο Roger Pitman, καθηγητής ψυχιατρικής στο HMS, προσθέτοντας ότι «οι μαθημένοι φόβοι είναι βαθύς και μπορεί να ενισχυθούν μέσω της ανάκλησης. Ένας τρόπος για να βοηθήσουμε τους ασθενείς να μειώσουν τον αντίκτυπο μιας μνήμης που παράγει άγχος είναι να τους καθοδηγησουμε να σχηματίσουν μια νέα μνήμη που αναστέλλει ή σβήνει την έκφραση της μνήμης φόβου, κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε προσπάθειας ανάκλησης». Είχε ηγηθεί μελέτης σε ασθενείς που εκπαιδεύτηκαν ώστε να μην επιτρέψουν στη μνήμη φόβου να εδραιωθεί

Το 2020, η ερευνητική ομάδα του μη κερδοσκοπικού ερευνητικού προγράμματος Cold Spring Harbor Laboratory ανακάλυψε το εγκεφαλικό κύκλωμα επεξεργασίας φόβου που αφενός μας βοηθά να ξεφύγουμε από την απειλή, αφετέρου μας βοηθά να «καταχωρήσουμε» την εμπειρία, ώστε να αναγνωρίζουμε ποιες καταστάσεις είναι πραγματικά επικίνδυνες. Η δουλειά των νευροεπιστημόνων έχει ως στόχο τη βαθύτερη κατανόηση των κυκλωμάτων, καθώς έτσι θα μπορούσαν να ελεγχθούν καλύτερα υπερβολικές ή ακατάλληλες αντιδράσεις που έχουν στον φόβο άτομα με αγχώδεις διαταραχές.

 Δημοσίευση στο Harvard Medicine διευκρινίζει πως μπορεί να φοβόμαστε ακόμα και όταν δεν υπάρχουν άμεσες ενδείξεις κινδύνου, εξ ου και τρέχουμε να προστατευτούμε. «Τι είναι αυτός ο καταναγκασμός που νιώθουμε; Το έργο της αμυγδαλής, μιας μικροσκοπικής δομής σε σχήμα αμυγδάλου στον εγκέφαλό σας».

Την «ξυπνούν» αισθητήρια σήματα και ενεργοποιεί έναν «καταρράκτη» δραστηριότητας, κατακλύζοντας το σώμα με μηνύματα που ανοίγουν τα μάτια, τρυπούν τα αυτιά, επιταχύνουν την καρδιά και την αναπνοή, σφίγγουν το στομάχι, υγραίνουν τις παλάμες και ξεκινούν ένα σφίξιμο ολόκληρου του σώματος και των οργάνων. Τρέχουμε γιατί μας κατακλύζει ο φόβος.

Η ομάδα του καθηγητή Bo Li ήταν αυτή που ανακάλυψε ότι η αμυγδαλή (που κάποτε πιστευόταν πως ήταν αποκλειστικά αφιερωμένη στην επεξεργασία και την άμυνα εναντίον του φόβου) είναι επίσης σημαντική για τη μάθηση που βασίζεται στην ανταμοιβή.

Η αλληλεπίδραση της αμυγδαλής με άλλα συστήματα του εγκεφάλου, άρχισε να αποκωδικοποιείται όταν η συγκεκριμένη ομάδα διαπίστωσε ότι επικοινωνεί με ένα μέρος του εγκεφάλου που είναι περισσότερο γνωστό για τον ρόλο του στον έλεγχο της κίνησης. Έως τότε δεν ήταν γνωστό πως η ωχρά σφαίρα εμπλέκεται στην επεξεργασία του φόβου ή στον σχηματισμό μνήμης.

Ομάδα νευροεπιστημόνων από το Tulane University School of Science and Engineering και το Tufts University School of Medicine μελέτησε τον σχηματισμό των αναμνήσεων φόβου στο συναισθηματικό κέντρο του εγκεφάλου, την αμυγδαλή. Οι ερευνητές εξέφρασαν την πεποίθηση ότι υπάρχει συγκεκριμένος μηχανισμός που δεν μας αφήνει να ξεχάσουμε όσα μας προκαλούν φόβο (βλ. δυσάρεστο συναίσθημα που προκαλεί η συνειδητοποίηση ή η φαντασίωση ενός επικείμενου κινδύνου ή, πιο απλά, η φευγαλέα αντίδραση σε συγκεκριμένο κίνδυνο).

Στη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Nature Communications, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο νευροδιαβιβαστής του στρες (νορεπινεφρίνη, γνωστή και ως νοραδρεναλίνη), διευκολύνει την επεξεργασία του φόβου στον εγκέφαλο. Πώς; 

Με ένα  εκρηκτικό  μοτίβο ηλεκτρικής δραστηριότητας αλλάζει τη συχνότητα της ταλάντωσης των εγκεφαλικών κυμάτων στην αμυγδαλή, από κατάσταση ηρεμίας σε κατάσταση διέγερσης που προάγει το σχηματισμό αναμνήσεων φόβου.

Σημείωση: Η νορεπινεφρίνη δημιουργείται στο συμπαθητικό σύστημα από αμινοξύ που λέγεται τυροσίνη και υπάρχει σε τρόφιμα όπως το τυρί. Δρα ως ορμόνη και ως νευροδιαβιβαστής. Ανήκει στις ουσίες που συσχετίζονται με το φυσικό και το συναισθηματικό στρες. Επηρεάζει τις περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν την προσοχή και τις αντιδράσεις στα ερεθίσματα. Έχει σχετιστεί με τα κίνητρα, την εγρήγορση, την ευαισθητοποίηση, την όρεξη, τη σεξουαλική συμπεριφορά και τους μηχανισμούς παρακολούθησης, μνήμης και ανταμοιβής. Η δράση της είναι παρόμοια με εκείνη της αδρεναλίνης.

Ο Xin Fu, εκ των συγγραφέων της μελέτης, χρησιμοποίησε το παράδειγμα μιας ένοπλης ληστείας: «Εάν σας κρατούν υπό την απειλή όπλου, ο εγκέφαλος εκκρίνει ορμόνες του στρες (νορεπινεφρίνη), παρόμοια με μια έκρηξη αδρεναλίνης. Αυτό αλλάζει το μοτίβο ηλεκτρικής εκφόρτισης σε συγκεκριμένα κυκλώματα στον συναισθηματικό σας εγκέφαλο που έχουν στο κέντρο την αμυγδαλή. Αυτή με τη σειρά της βάζει τον εγκέφαλο σε κατάσταση αυξημένης διέγερσης, που διευκολύνει τον σχηματισμό μνήμης (μνήμη φόβου), όταν κάτι είναι τρομακτικό. Πιστεύουμε ότι αυτή είναι η ίδια διαδικασία που βρίσκεται στο επίκεντρο της διαταραχής μετατραυματικού στρες και μας κάνει να μη ξεχνάμε τις τραυματικές εμπειρίες».

Εν κατακλείδι, πρέπει να δεχτούμε ότι παλιές φοβίες θα υπάρχουν μέσα μας και αποτελούν κομμάτια  του εαυτού μας.  Ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος για να απαλλαγούμε από αυτές είναι να της αντικαταστήσουμε από νέες εμπειρίες ,σκέψεις. Δηλαδή να μην αφήσουμε να έχουν χώρο πλέον στο μυαλό μας άρα και  στην ζωή μας. 

ΠΗΓΗ